Susza w sadach owocowych. Jak sobie radzić?

Niestety susza wciąż jest tematem nr 1 w polskim rolnictwie. W czwartym okresie raportowania IUNG-PIB stwierdził, że susza rolnicza wystąpiła na terenie wszystkich województw. Aktualnie dochodzą sygnały o trudnej sytuacji w sadach. Drzewa i krzewy owocowe cierpią na niedobory wody. Widać to np. w sadach wiśniowych, którym zabrakło nawodnienia w najbardziej newralgicznym okresie. Jak susza w sadach przekładają się na ilość i jakość zbiorów?

Zbiory owoców 2024

3 tygodnie temu w artykule krajowe zbiory owoców 2024 pisaliśmy o prognozowanych zbiorach w sadach. Zwróciliśmy wtedy uwagę na trudne warunki atmosferyczne. Wysokie temperatury w marcu sprawiły, że w wielu regionach wegetacja ruszyła wcześniej. A potem, na przełomie kwietnia i maja, nadeszły przymrozki, druzgoczące dla krzewów, które już zawiązały owoce. Na domiar złego w maju częste były burze i opady gradu, czyli zjawiska niszczycielskie dla każdego sadu.

A teraz te ponure informacje przyszło nam uzupełnić o dane na temat suszy opublikowane przez IUNG.

Komunikat IUNG – susza w sadach 2024

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy zaprezentował Klimatyczny Bilans Wodny za okres od 21 kwietnia do 20 czerwca 2024 roku. Dowiadujemy się z niego, że susza rolnicza występowała na terenie wszystkich województw w Polsce. A jaka była sytuacja w poszczególnych uprawach?

W tym artykule najbardziej interesują nas sady owocowe. W raporcie IUNG – PIB możemy przeczytać, że suszę w uprawach krzewów owocowych notowano w „1469 gminach (59,31% gmin Polski)”. Najbardziej dotknięte były województwa:

• warmińsko-mazurskie
• podlaskie
• mazowieckie
• pomorskie
• kujawsko-pomorskie
• łódzkie
• lubuskie

Susza w większym stopniu dotyka krzewy niż drzewa. Te drugie mają bowiem głębsze systemy korzeniowe, a więc odczuwają niedobory wody później. Co nie znaczy, że są na nie odporne.

Jak susza wpływa na uprawę owoców?

Jak w każdej uprawie, tak i w przypadku owoców susza sieje spustoszenie. Najczęstsze konsekwencje, jakie wywołuje susza w sadach, to:

• Spadek plonów. To najpowszechniejszy efekt suszy w każdej uprawie. Niedobory wody sprawiają, że rośliny nie mogą efektywnie pobierać niezbędnych składników mineralnych. W efekcie krzewy produkują mniejsze ilości owoców.
• Pogorszenie jakości owoców. Zbiorów jest nie tylko mniej, ale także są gorszej jakości. Mogą być mniejsze, mniej soczyste i bardziej podatne na choroby i deformacje. Zmniejsza się również zawartość cukrów, co wpływa na smak i jakość handlową owoców.
• Zwiększone ryzyko chorób i szkodników. Susza osłabia drzewa owocowe, czyniąc je bardziej podatnymi na ataki szkodników i chorób. Suche warunki sprzyjają rozwojowi niektórych patogenów, takich jak mączniak prawdziwy, który atakuje liście i owoce, prowadząc do ich uszkodzenia. Najlepsze warunki do rozwoju mączniak prawdziwy ma pod koniec lata, kiedy występują duże różnice między temperaturami dziennymi i nocnymi.

Susza w sadach owocowych. Jakie efekty?

Dlaczego deficyty wody to taki problem? Oto najważniejsze skutki suszy w sadach dla plantatorów:

• Ekonomiczne straty. To najbardziej oczywista konsekwencja suszy. Spada ilość i jakość owoców, a co za tym idzie zyski plantatorów. Pisaliśmy o tym w linkowanym wyżej artykule o prognozowanych zbiorach owoców. Plantacje owoców takich jak porzeczki czy agrest raczej w tym sezonie nie przyniosą zysku.
• Stabilność rynku owocowego. Owoce są ważnym elementem diety i gospodarki. Spadek produkcji wpływa na ceny, dostępność na rynku oraz stabilność sektora sadowniczego. W dłuższej perspektywie może to wpłynąć na dostępność świeżych owoców dla konsumentów.
• Wpływ na środowisko. Susza zmusza sadowników do częstszego nawadniania, co zwiększa zużycie wody. W dłuższym czasie nadmierne wykorzystywanie zasobów wodnych może prowadzić do ich wyczerpywania, co pogłębia problemy związane z suszą i wpływa na inne ekosystemy.

Susza w sadach wiśniowych

Plantacje wiśni to jedne z najbardziej dotkniętych suszą upraw. To dlatego, że trudne warunki uderzyły w najbardziej newralgicznym momencie, czyli w czasie dojrzewania owoców. To okres, w którym wiśnie potrzebują najwięcej wody. Dlatego w sadach bez nawadniania sytuacja jest wręcz dramatyczna.

Pamiętajmy, że intensywne, ale krótkotrwałe opady, nie są receptą na problem suszy. Woda z takich opadów jedynie spływa po wysuszonej ziemi. Sytuację mogą poprawić jedynie długotrwałe opady o mniejszej intensywności niż burze, a na to nie możemy w najbliższym czasie liczyć.

Czy czekają nas podwyżki cen owoców?

Jeszcze niedawno Komisja Europejska prognozowała, że ceny owoców w Polsce nie wzrosną, ponieważ krajowe braki w zbiorach zostaną zrekompensowane przez import. Teraz analitycy zmienili zdanie i przewidują, że czekają nas podwyżki. Owoce miękkie (maliny, borówki) podrożeją o około 20-25%. W przypadku jabłek mowa nawet o 40% wzroście.

Susza w sadach – jak sobie poradzić?

W tym sezonie w większości plantacji raczej już za późno na wdrażanie nowych technik, które pomogłyby uchronić sad przed skutkami niedoborów wody. Jednak susze wpisały się już na stałe w krajobraz polskiego sadownictwa. Dlatego warto się na nie przygotować. W jaki sposób?

Jedną z metod są nowoczesne techniki nawadniania: kropelkowe i mikronawadnianie. Te systemy dostarczają wodę bezpośrednio do korzeni drzew. Dzięki temu minimalizowane są straty wody, co pozwala na efektywne zarządzanie jej zasobami.

Inne techniki warte zastosowanie to mulczowanie oraz poprawa struktury gleby. Mulczowanie, czyli pokrywanie gleby materiałem organicznym, takim jak słoma, pomaga zatrzymać wilgoć w glebie i zmniejsza jej parowanie. Dodatkowo stosowanie organicznego materiału poprawia strukturę gleby, co sprzyja lepszemu magazynowaniu wody. Pomóc w tym mogą kwasy humusowe.

Kwasy humusowe remedium na suszę

Kwasy humusowe to naturalne substancje, które ulepszają strukturę gleby. W kontekście suszy ich najważniejszą cechą jest poprawa retencji wody. Udowodniono, że dzięki kwasom humusowym gleba lepiej magazynuje wodę, a rośliny mają do niej łatwiejszy dostęp. Dodatkowo substancje humusowe stymulują wzrost systemów korzeniowych roślin. Dzięki temu krzewy i drzewa owocowe efektywniej pobierają wodę, a wraz z nią drogocenne składniki pokarmowe.

Więcej dowiesz się z artykułu: właściwości kwasów humusowych.

Skuteczny kwas humusowy kupisz tutaj.