Siew rzepaku – którą odmianę wybrać?
Zbliża się termin siewu rzepaku – jednej z najważniejszych roślin oleistych uprawianych w Polsce i na świecie. A wraz z nim dylemat rolników: który rodzaj rzepaku – populacyjny czy mieszańcowy – wybrać? Siew rzepaku w Polsce – najlepsze odmiany.
Siew rzepaku – mnogość odmian może przytłaczać
Rzepak występuje w wielu odmianach, które różnią się chociażby stopniem odporności na choroby. Warto zapoznać się z listą zalecanych odmian rzepaku, którą można znaleźć na stronie Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU). W 2023 roku w stacjach COBORU oceniono aż 58 odmian rzepaku: 50 mieszańcowych i 8 populacyjnych. Czym się różnią? Którą odmianę rzepaku lepiej wybrać?
Rzepak populacyjny
Rzepak populacyjny rolnicy uprawiają od wielu lat. Do tych odmian należą te, które stworzono naturalnymi metodami hodowlanymi takimi jak selekcja (wybór roślin o pożądanych cechach) czy krzyżowanie (łączenie cech dwóch gatunków roślin).
Wzmocnij swoje rośliny, użyźnij glebę i zwiększaj plon
Zamów FLORAHUMUS w naszym sklepie internetowym.
Zalety rzepaku populacyjnego:
- Mniej wymagający pod względem stanowiska.
- Niższe koszty uprawy – materiał siewny jest tańszy; ponadto mniej kosztowny jest zbiór (ponieważ rośliny mają mniejszą masę).
Wady rzepaku populacyjnego:
- Mniejsze plony – średnie plony są zazwyczaj niższe niż w przypadku odmian mieszańcowych.
- Mniejsza elastyczność – odmiany populacyjne gorzej adaptują się do zmieniających się warunków.
Rzepak mieszańcowy
Rzepak mieszańcowy powstaje na skutek modyfikacji genetycznych. To wynik nowoczesnych technik hodowlanych, które łączą w sobie najlepsze cechy różnych odmian. Dzięki temu rzepak mieszańcowy często oferuje wyższe plony i lepszą adaptację do różnorodnych warunków uprawowych.
Zalety rzepaku mieszańcowego:
- Daje wyższe plony – odmiany mieszańcowe zazwyczaj wykazują większy potencjał plonowania od odmian populacyjnych (w 2023 plonowały średnio o 14,5% lepiej).
- Lepiej znosi opóźniony siew (ponieważ szybciej się rozwija).
- Ma silniejszy i lepiej rozwinięty system korzeniowy, dzięki czemu lepiej radzi sobie z niedoborami wody.
- Lepiej znosi trudne warunki.
Wady rzepaku mieszańcowego
- Wyższe koszty – cena nasion oraz koszty zbiorów są wyższe niż w przypadku odmian populacyjnych.
Odporność na choroby
Które odmiany są bardziej odporne na choroby? Odpowiedź nie jest tak prosta, jak mogłoby się wydawać, ponieważ zarówno rzepak populacyjny, jak i mieszańcowy może mieć wysoką odporność. Jednak co do zasady odmiany mieszańcowe są zazwyczaj bardziej odporne. To w końcu wyraz postępu w rolnictwie. Niektóre „hybrydy” są nawet odporne na choroby takie jak kiła kapusty czy żółtaczka rzepy.
Siew rzepaku – którą odmianę wybrać?
A zatem najważniejsze: który rzepak – mieszańcowy czy populacyjny – wybrać? Prosty rachunek zalet i wad zaprezentowanych wyżej wskazuje na odmiany mieszańcowe. Nie jest to jednak takie oczywiste, ponieważ wybór zależy od wielu czynników, takich jak warunki glebowe, klimat, dostępność nasion oraz przede wszystkim budżet na zakup nasion.
Trzeba też mieć na uwadze, że odmiany populacyjne także są stale udoskonalane, a więc plonują lepiej, niż kiedyś. Niższy koszt materiału siewnego może więc być solidnym argumentem za tymi odmianami. Dlatego są dobrą alternatywą, zwłaszcza wśród rolników, którzy już zmagają się z wysokimi kosztami produkcji. Kluczowe są także warunki glebowe i klimatyczne. Jeśli są stabilne i przewidywalne, rzepak populacyjny może być dobrym wyborem – potencjał plonotwórczy będzie wystarczający, a jednocześnie koszt dużo mniejszy.
Kiedy siać rzepak?
Wskutek zmieniających się warunków klimatycznych zmianie uległy także optymalne terminy siewu rzepaku. Obecnie poleca się siew o ok. 5-10 dni później niż dotychczas. Przypomnijmy: w Polsce północno wschodniej rzepak siało się 5 – 10 sierpnia, na wschodzie 10 – 15 sierpnia, w Polsce centralnej 15 – 20 sierpnia, a na zachodzie i południowym zachodzie 20 – 25 sierpnia. W panujących aktualnie warunkach te terminy są uważane za wczesne. A wczesny siew rzepaku może powodować problemy, np. zbyt szybkie wykształcenie bujnej biomasy. Prowadzi to do tego, że rośliny wykształcają masę liściową, zamiast budować system korzeniowy. W przypadku odmian mieszańcowych, które na starcie rozwijają się szybciej, problem ten może być nawet bardziej zauważalny.
Siew rzepaku 2024
Wybór między rzepakiem populacyjnym a mieszańcowym to decyzja, która powinna być dobrze przemyślana. Oba typy mają swoje zalety i wady, które warto rozważyć w kontekście specyficznych warunków Twojego gospodarstwa. Bez względu na wybór, kluczem do sukcesu jest odpowiednie przygotowanie i dbałość o uprawy, aby maksymalnie wykorzystać potencjał wybranej odmiany rzepaku.