Soja – co trzeba o niej wiedzieć?

Soja zdobywa coraz większą popularność wśród konsumentów, którzy dostrzegają jej wartości żywieniowe. Roślina ta jest bogata w białko, nienasycone kwasy tłuszczowe oraz fitoestrogeny, co czyni ją atrakcyjnym składnikiem zdrowej diety. Jednocześnie, dla rolników soja staje się idealną rośliną do stosowania w płodozmianie zbożowym, przyczyniając się do optymalizacji upraw.

Warto jednak pamiętać, że, jak w przypadku wielu dziedzin, i przy uprawie soi kluczowa jest wiedza. Pomimo pozornej łatwości w uprawie, brak odpowiednich technik może prowadzić do poważnych problemów. Dlatego istotne jest posiadanie kompleksowej wiedzy dotyczącej agrotechniki, chorób, szkodników i innych czynników wpływających na plonowanie soi.

Przyjęcie właściwych praktyk uprawowych i świadomość potrzeby ciągłego doskonalenia technik, mogą przyczynić się do sukcesu w uprawie soi, zarówno z punktu widzenia rolnika, jak i konsumenta, który ceni sobie wartości żywieniowe tej rośliny.

Siew soi

Soję sadzi się w terminie od 20 kwietnia do 5 maja w glebie średnio zasobnych w azot. Nie tylko data, ale i temperatura ma znaczenie. Średnia temperatura na głębokości siewu powinna wynosić około 12°C. Nowe liście i pędy wychodzą przy temperaturze 15°C. Poniżej tej wartości mogą pojawić się problemy z jej prawidłowym wzrostem. Kluczowe jest utrzymanie równości pola przed siewem, eliminując wszelkie wgłębienia i kamienie, z uwagi na konieczność niskiego koszenia.

Roślina ta lubi światło, warto więc, aby miejsce, w które zasiejemy soję, było dobrze nasłonecznione. Istotną kwestią jest również rozplanowanie siewu. Rozsiew rzędów powinien wynosić około 25 cm – 45 cm (większy rozsiew przy siewie punktowym), na głębokość 3-4 cm. Zbyt gęsty rozsiew sprawi, że rozwój soi będzie zakłócony, a rośliny wytworzą słabsze strąki. W momencie siewu gleba powinna być odpowiednio uwilgotniona. Zbyt mokra ziemia lub wysiew przed ulewami, może utrudnić odpowiednie wyrośnięcie.

Soja wykazuje znaczne zapotrzebowanie na wodę w okresie kiełkowania i wschodów. Z tego powodu warto jej wysiew rozpocząć jesienią. Zaraz po zbiorze przedplonu warto zerwać ściernisko, zatrzyma to wodę w glebie i usunie chwasty. Jak zostało wcześniej wspomniane, soja potrzebuje dużo wody, dlatego w okresie, w których deszcze występują rzadziej, należy zadbać o odpowiednie spulchnienie gleby.

Przeczytaj również: Wprawa chmielu i kwasy humusowe. Czy to dobre połączenie?

Korzenie soi potrzebują bakterii Bradyrhizobium japonicum, których nie ma w polskich glebach. Właśnie z tego powodu ważne jest zaszczepienie materiału siewnego. Dzięki symbiozie z tą bakterią roślina samoistnie zaopatruje się w niezbędny jej azot. Warto również wspomnieć o tym, że soję trzeba wyjątkowo skutecznie chronić przed chwastami. Jednym z jej największych wrogów jest chwastnica jednostronna, chociaż na plantacji mogą pojawić się inne odmiany chwastów prosowatych.

Soja – odmiany

Dobrze dobrana odmiana soi i odpowiedni dobór właściwej agrotechniki to kluczowy czynnik wpływający na uzyskanie wysokiego plonu. W naszym klimacie, zaleca się wybieranie odmian pod kątem ich wczesności dojrzewania. Ten aspekt jest istotny ze względu na optymalizację terminu zbioru, aby uniknąć dodatkowych kosztów związanych z koniecznością suszenia nasion.

Dostosowanie odmiany do specyfiki klimatu regionu ma bezpośredni wpływ na efektywność uprawy. Wybierając odmiany o wczesnym dojrzewaniu, rolnicy mają możliwość zbioru w optymalnym terminie, co z kolei minimalizuje ryzyko nadmiernego nawilżenia nasion. Uniknięcie konieczności suszenia przekłada się na oszczędności czasu i zasobów.

Odpowiednia selekcja odmiany to zatem kluczowy element planowania uprawy soi, który wpływa nie tylko na ilość plonu, ale także na efektywność procesów związanych z jego zbiorem i przechowaniem.

Wśród wszystkich odmian soi możemy wyszczególnić:

• bardzo wczesne, wczesne (Ambella, Adessa, Pamela)
• średnio wczesne, średnio późne (Abelina, Abaca, Aurelina),
• późne i bardzo późne (Apollina).

W obszarach o chłodniejszym klimacie zaleca się stosowanie odmian soi charakteryzujących się krótszym okresem wegetacji. Takie odmiany, nazywane wczesnymi, dostosowują się lepiej do krótszego sezonu wegetacyjnego, co pozwala na skuteczne zakończenie cyklu wzrostu i uzyskanie plonów przed nadejściem niekorzystnych warunków pogodowych, takich jak przymrozki.

W regionach o cieplejszym klimacie z kolei, bardziej odpowiednie są odmiany soi o dłuższym okresie wegetacji. Dłuższy okres wzrostu i rozwoju umożliwia roślinie osiągnięcie pełnego potencjału produkcyjnego, co może przekładać się na wyższe plony.

Dopasowywanie odmian soi do specyfiki klimatu danego obszaru to kluczowy element strategii uprawowej, który może istotnie wpłynąć na efektywność i sukces jej uprawy.

Choroby i szkodniki

Soja należy do roślin, która jest wytrzymała i odporna na wiele czynników. W porównaniu do innych roślin charakteryzuje się dużo niższym ogólnym poziomem presji chorobowej. Mimo wszystko nie jest to roślina niezniszczalna, a jej uprawy również są narażone na pewne ryzyko wystąpienia chorób i szkodników.

Na ten czas tylko dwie choroby uznaje się w Europie za zagrażające plonowaniu soi uprawnej: zgnilizna twardzikowa oraz zgorzel siewek i łodyg. Potencjalnymi szkodnikami dla upraw soi mogą być: gąsienice rusałki osetnika, muchówka śmietka kiełkówka, ślimaki.

Gąsienice motyla doprowadzają do porażenia rośliny, co charakteryzuje się żółtymi plamami liści. Gdy szkodnik ten rozpoczyna żerowanie, liście z widocznymi zielono-czarnymi odchodami gąsienic, zawijają się. Kolejnym niechcianym współlokatorem na uprawach soi może być muchówka, której atak na roślinę charakteryzuje się obecnością tuneli żerowych larw w skiełkowanych nasionach.

Kiedy zbierać soję?

Optymalny czas zbioru soi rozpoczyna się pod koniec sierpnia i trwa aż do połowy października, kiedy liście rośliny zbrązowieją. Warto rozpocząć zbieranie w tym okresie, aby uzyskać najlepszą jakość nasion. W przypadku wilgotnej soi konieczne jest przeprowadzenie procesu suszenia. Przechowywanie wilgotnej soi w gospodarstwie może skutkować zmianami w barwie, smaku i zapachu.

Temperatura podczas suszenia powinna być odpowiednio dostosowana, aby uniknąć negatywnych skutków dla jakości nasion. Suszenie soi przy zbyt wysokiej temperaturze może wpływać negatywnie na jej właściwości sensoryczne i handlowe.

Przestrzeganie zaleceń dotyczących zbioru, suszenia i przechowywania soi, a także stosowanie odpowiednich preparatów, zapewnia pomyślne przebieg procesu uprawy. To kluczowe działania, które pozwalają osiągnąć wysoką jakość i zachować wartość handlową plonu soi.