Rolnicy pracujący w sektorze zbóż w Polsce stoją przed wieloma wyzwaniami. Zielony Ład, zmiany klimatyczne, stosunkowo niska opłacalność produkcji – to tylko część z problemów. Dlatego niektórzy rolnicy poważnie zastanawiają się nad przejściem na produkcję zwierzęcą, z którą wiążą większe nadzieje. Sektor zbóż w polskim rolnictwie – wyzwania i oczekiwania.

Jakie znaczenie ma sektor zbóż w Polsce?

Uprawa zbóż jest w Polsce niezwykle ważną gałęzią rolnictwa. W UE jesteśmy 3. producentem zbóż. Dynamiczny rozwój rolnictwa sprawił, że od czasu wejścia do Unii zbiory w Polsce wzrosły o 37%. I to przy spadku powierzchni upraw! Stale rośnie także eksport produktów rolno-spożywczych: w roku 2023 z naszego kraju wyeksportowano żywność o wartości 52 mld euro.

Prognozowane zbiory zbóż w Polsce 2024

Chociaż rolnictwo dynamicznie się rozwija i od kilkunastu lat obserwujemy wzrosty plonów, to prognozy na rok 2024 nie zachwycają. Dane z systemu monitorowania rolnictwa za pomocą teledetekcji wskazują, że zbiory większości gatunków zbóż w Polsce będą mniejsze niż przed rokiem (wyjątkiem jest żyto). To sytuacja inna niż w reszcie Europy – w większości regionów prognozuje się większe zbiory niż w poprzednim sezonie. Więcej pisaliśmy o tym w artykule: Prognozowane zbiory zbóż w 2024 roku.

Niska opłacalność produkcji rolniczej w Polsce

O wyzwaniach i perspektywach sektora zbóż rozmawiano na Polish Grain Day, wydarzeniu organizowanym przez Izbę Zbożowo-Paszową. W tym roku odbyła się już 3 edycja. W imprezie wziął udział m.in. minister rolnictwa i rozwoju wsi, który podkreślił znaczenie sektora zbóż oraz to, jak rolnictwo rozwinęło się w Polsce przez ostatnie 20 lat. Zauważył jednak, że rok 2023 charakteryzował się niską opłacalnością produkcji rolniczej*. Czym może to być spowodowane?

Główne wyzwania stojące przed rolnikami

Sektor zbóż boryka się z problemami, które można przyporządkować do dwóch kategorii: problemów uprawowych oraz zawirowań rynkowych. Te drugie mają rozmaite przyczyny. Gospodarka jest dużo bardziej zglobalizowana niż kiedyś, dlatego sieć wzajemnych powiązań jest skomplikowana. Na wartość ziarna w Polsce ma wpływ sytuacja w innych krajach europejskich. Inflacja, konflikty zbrojne, zaburzenia w łańcuchach dostaw – wszystko przekłada się na opłacalność produkcji. Niestety zazwyczaj niewiele możemy z tym zrobić.

Natomiast kluczowe problemy z uprawą są związane m.in. ze zmianami klimatu, wskutek których częściej zdarzają się ekstremalne zjawiska atmosferyczne takie jak susza. Dodatkowo w Polsce spada jakość gleb uprawnych. A na to wszystko nakładają się regulacje związane z Zielonym Ładem oraz wysokie ceny nawozów. Jednak inaczej niż przypadku zawirowań rynkowych, z tymi problemami możemy sobie radzić, dostosowując praktyki agronomiczne.

Sektor zbóż: perspektywy rozwoju

Podczas gdy niektórych rolników wyzwania przygnębiają, innych motywują do działania. Choć sytuacja nie jest łatwa, to wciąż możliwy jest rozwój. Ważne jest, aby nie załamywać rąk: Polska wciąż jest kluczowym graczem na rynku zbóż.

Jedną z perspektyw jest rolnictwo ekologiczne: rośnie świadomość ekologiczna społeczeństwa, a to daje potencjał rozwoju w tym dochodowym kierunku. Rodzi się jednak pytanie: jak zadbać o plony w ekologicznej plantacji?

Rozwiązaniem są kwasy humusowe. To bezpieczne dla środowiska substancje o dwutorowym działaniu: na glebę oraz na rośliny. Przede wszystkim poprawiają właściwości fizykochemiczne gleby, zwiększając jej żyzność. Ponadto zwiększają produkcję chlorofilu w liściach, co usprawnia fotosyntezę. Działają także jako pożywka dla pożytecznych mikroorganizmów. Tak kompleksowe działanie sprawia, że idealnie sprawdzają się w każdej uprawie, w tym oczywiście w plantacjach zbóż.

Co przyniesie przyszłość?

W Polsce aktualnie brak dobrych analiz na temat rynku zbóż. Z jednej strony jeszcze niedawno pojawiały się głosy o zalegających zapasach ziarna. Z drugiej obecnie brak chętnych na jego sprzedaż. Podobnie z cenami w skupie: najpierw dynamicznie rosły, a w pierwszym tygodniu czerwca przyhamowały. W obecnie szybko zmieniających się warunkach trudno o prognozowanie. Jedno jest pewne: sektor zbóż to arcyważny element polskiego rolnictwa.

*Źródło: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/o-sytuacji-i-wyzwaniach-na-przyszlosc-w-sektorze-zboz