Święto Matki Boskiej Zielnej

15 sierpnia to Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, nazywane w polskiej tradycji Matki Boskiej Zielnej. To najbardziej rolnicze ze wszystkich świąt Maryjnych – dzień, kiedy święci się płody: głównie zboża i zioła, ale także warzywa i owoce. Jak obchodzone jest święto Matki Boskiej Zielnej? Co tradycyjnie znajduje się w wiązankach święconych tego dnia? Jak przebiegają żniwa?

Matki Boskiej Zielnej – święto plonów

Dlaczego święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny nazywa się też Matki Boskiej Zielnej? Wiąże się to z legendą: gdy trzy dni po śmierci Maryi apostołowie zajrzeli do jej grobu, nie znaleźli ciała, a jedynie kwiaty i zioła. Dlatego w ludowej tradycji Matka Boska jest patronką ziemi i roślinności: kwiatów, ziół, owoców i zbóż. W Polsce nazywana bywa Zielną, w Czechach Korzenną, w Niemczech (Bawarii i Nadrenii) Kwietną, a w Estonii Żytnią. Jej święto przypada w dzień, kiedy żniwa mają się ku końcowi. W podziękowaniu za opiekę, jaką Matka Boska otacza roślinność, święci się niemal wszystko, co w tym czasie kwitnie i owocuje.

Warto dodać, że dogmat o wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny ogłoszono dopiero w 1950 roku. Jednak w tradycji ludowej już od dawna świętowano ten dzień i święcono rozmaite zioła lecznicze, wierząc, że w ten sposób zwiększa się ich moc.

Co do wiązanki na Matki Boskiej Zielnej?

Tradycyjnie w Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny święci się wiązanki, nazywane też zielem, rózgą, kępką, ograbką, równianką czy po prostu bukietem. Wiązanki te układa się przede wszystkim z ziół leczniczych i kwiatów polnych, m.in.: mięty, piołunu, macierzanki, krwawnika czy chabrów. Do bukietów dodaje się również kłosy zbóż, makówki, konopie, len, a także warzywa i owoce, np. marchew czy nabite na patyk jabłko. W bukietach na Matki Boskiej Zielnej doskonale sprawdzą się kwiaty zebrane w ogrodzie. To np. nawłocie, słoneczniki, hortensje, mieczyki oraz wiele innych gatunków – warto zdać się na własną intuicję.

Dawniej wierzono, że poświęcona wiązanka nabierała specjalnych ochronnych i leczniczych właściwości. Zabezpieczała domostwo przez „złymi siłami”, pomagała dzieciom zasnąć czy chroniła bydło przed utratą mleka. Zazwyczaj nie miały nawet znaczenia użyte w bukiecie gatunki ziół – właściwości lecznicze były zapewnione przez sam fakt poświęcenia roślin. Bywało jednak i tak, że poszczególnych roślin czy owoców używano w konkretnych przypadłościach, np. jabłka na bóle gardła czy mak na bezsenność.

Jak przygotować wiązankę na Matki Boskiej Zielnej?

Zacznij od wyboru roślin, których użyjesz do bukietu. Zgodnie z tradycją wiązanka powinna się składać z 7 lub 77 różnych gatunków. To dlatego, że według Starego Testamentu cyfra 7 to symbol doskonałości.

Gdy już przygotujesz rośliny, to usuń z dolnych części łodyg liście i drobne pędy, aby nie przeszkadzały w układaniu oraz nie gniły w wazonie. Największe rośliny umieść pośrodku bukietu, a następnie wokół nich dokładaj mniejsze. Pomiędzy zioła i kwiaty możesz wpleść kłosy zbóż. Gdy bukiet będzie gotowy, to całość zwiąż sznurkiem lub ozdobną wstążką – tradycyjnie do tego celu używanego lipowego łyka, ponieważ lipa od dawna kojarzona jest z Matką Boską.

Żniwa 2023 – jaka sytuacja?

Na koniec kilka słów o żniwach 2023. W dzień Matki Boskiej Zielnej celebruje się wszakże plony, jakie wydaje ziemia. A więc warto się zastanowić: jak wygląda sytuacja z plonowaniem w obecnym sezonie?

Dokładny poziom plonów jest oczywiście uzależniony od regionu, jednak pewne okoliczności dotyczyły niemalże całego kraju. Po pierwsze: susze. Trudna sytuacja związana z deficytami wody spowodowała obniżenie plonów i jakości ziarna. Z drugiej zaś strony, w czasie żniw wystąpiły gwałtowne opady i deszcze nawalne. To utrudniło zbiory i jeszcze dodatkowo obniżyło jakość plonów – już uszczuplonych przez suszę. Dla wielu rolników maluje się więc niewesoły obraz. Koniec żniw się przesunął, a na niektórych uprawach rozwijają się grzyby. W najbliższych dniach z pewnością będzie można powiedzieć więcej o tym, na jakim poziomie kształtują się plony rzepaku, pszenicy i innych zbóż.