Jak zwiększyć odporność roślin na zmiany klimatyczne?

Zmiany klimatyczne to obecnie jeden z największych problemów, z jakimi boryka się rolnictwo. Z niektórymi narzucanymi odgórnie rozwiązaniami można się nie zgadzać, ale nie zmieni to faktu, że na świecie robi się coraz cieplej. A to oznacza, że każdy rolnik musi się dostosować do nowych warunków. Jak ocieplający się klimat wpływa na uprawy? Czy można zwiększyć odporność roślin na zmiany klimatyczne? Tego dowiesz się z naszego artykułu.

Wpływ zmian klimatycznych na uprawy

Zanim przejdziemy do metod zwiększania odporności roślin, ważne jest zrozumienie, w jaki sposób zmiany klimatyczne uderzają w uprawy. Wzrost temperatur, zmiany opadów, a także coraz częściej występujące ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak susze, powodzie czy huragany wpływają na dostępność wody, skład chemiczny gleby oraz wzrost roślin. Mogą także zwiększać ryzyko wystąpienia chorób roślin i spotęgować presję szkodników. W ekstremalnych sytuacjach dochodzi nawet do swoistego przesunięcia stref klimatycznych. Przez to wrażliwe na zmiany temperatur rośliny będą miały zaburzone procesy fotosyntezy i cykle rozwojowe. W wielu regionach już teraz obserwujemy podobne zjawiska.

Przyjrzymy się bliżej, jak poszczególne procesy klimatyczne wpływają na uprawy.

Jak klimat wpływa na rolnictwo?

• Wzrost temperatur. Jednym z głównych efektów zmian klimatycznych jest wzrost średnich temperatur w skali roku. Prowadzi to do zmian w sezonach wegetacyjnych roślin, skracając okres wzrostu niektórych gatunków roślin lub przedłużając u innych. To może wpływać na terminy siewu, kwitnienia i zbiorów.
• Spadek bioróżnorodności. Ocieplający się klimat rujnuje bioróżnorodność. A jak ostrzegają eksperci, jest to jeden z kluczowych elementów zdrowego ekosystemu. Niektóre gatunki roślin, owadów i zwierząt są bardziej podatne na zmiany klimatyczne, a więc ucierpią mocniej. A to oznacza destabilizację ekosystemu, który jest skomplikowaną siecią wzajemnych powiązań między gatunkami.
• Zmienność opadów. Deregulacji ulegają opady atmosferyczne. Z jednej strony coraz częściej zdarzają się susze, co oczywiście ma ogromny negatywny wpływ na uprawy. Z drugiej, według przewidywań ekspertów normą staną się także gwałtowne deszcze, które przybiorą na intensywności. W wielu regionach będą zdarzać się powodzie, które również mogą być druzgocące dla gospodarstw rolniczych.
• Większa podatność na choroby i szkodniki. Zmiany klimatyczne osłabiają naturalny wigor roślin, przez co stają się one bardziej podatne na czynniki stresowe. A to nie wszystko, ponieważ wzrost temperatur powoduje, że szkodniki mogą się rozprzestrzeniać na obszary, które wcześniej były dla nich nieprzyjazne. Czyli chorób i szkodników będzie więcej, a odporność roślin spadnie. To prosty przepis na katastrofę w uprawach.
• Degradacja gleby. Wzrost temperatury i zmiany opadów mogą wpływać na strukturę gleby. Deszcze nawalne prowadzą do erozji, a ocieplający się klimat przetrzebia populacje pożytecznych mikroorganizmów. Wiele bakterii, dżdżownic i grzybów są niezbędne dla zachowania żyzności gleby. Niestety zmiany klimatyczne nie obchodzą się z nimi łaskawie. A w konsekwencji cierpią na tym uprawy.

W rezultacie powyższych zmian rolnicy na całym świecie muszą dostosowywać swoje praktyki uprawowe do zmieniających się warunków klimatycznych. Często wiąże się to z dodatkowymi kosztami i ryzykiem strat w plonach.

Odporność roślin na zmiany klimatyczne

Powyższy opis może wprawić niejednego rolnika w depresję. Istnieje jednak wiele metod, które pozwalają dbać o potencjał plonotwórczy upraw w obliczu zmian klimatycznych.

Po pierwsze warto zastanowić się nad odpowiednim doborem odmian. Gatunki, które wcześniej sprawdzały się na danym stanowisku, mogą już sobie na nim nie radzić. Może czas przeprowadzić zmiany? Wybrać takie odmiany, które są bardziej odporne na ekstremalne warunki pogodowe.

To jednak nie wszystko. Należy przede wszystkim zadbać o glebę. To ona jest warsztatem pracy rolnika i to od niej w dużej mierze zależy sukces uprawowy. Zdrowa gleba to podstawa dla zdrowych roślin. Poprzez regularne nawożenie, stosowanie materiału organicznego i zrównoważonych praktyk agrotechnicznych można zwiększyć zdolność gleby do zatrzymywania wody i składników odżywczych, co ma kluczowe znaczenie w przypadku zmian klimatycznych.

Jak zatrzymać więcej wody w glebie?

Susza to jeden z głównych problemów rolnictwa nasilających się z powodu zmian klimatycznych. Aby minimalizować jej wpływ, warto wykorzystać nowoczesne systemy, np. nawadnianie kropelkowe lub podziemne systemy nawadniające. Istotne są również prawidłowe zabiegi agrotechniczne. Każdy wyjazd w pole ciężkim sprzętem narusza strukturę gleby, a przez to ogranicza jej zdolność do zatrzymywania wody. Dobrze więc ograniczyć wyjazdy do minimum, a nawet rozważyć uprawę bezorkową. Techniki rolnictwa zrównoważonego pomagają utrzymać prawidłową strukturę gleby, co poprawia jej zdolności retencyjne. Z pomocą przychodzą także nowe technologie, jak choćby system zaawansowanego monitorowania, drony czy aplikacje pomagające ustalić dokładny plan nawożenia i nawadniania.

Kwasy humusowe: żyzna gleba w dobie zmian klimatycznych

Doskonały sposób na poprawę żyzności gleby to preparaty zawierające kwasy humusowe. Są to naturalne substancje, bezpieczne dla roślin i środowiska. Mają ogromny wpływ na strukturę gleby:

• Poprawiają stosunki wodno-powietrzne;
• Ulepszają retencję wody;
• Zwiększają gruzełkowatość;
• Poprawiają właściwości fizykochemiczne;
• Usprawniają procesy biologiczne;

Dzięki temu gleba staje się żyźniejsza, a rośliny efektywniej pobierają wodę i składniki pokarmowe. Tym bardziej że kwasy humusowe stymulują także wzrost systemów korzeniowych oraz aktywizują mikroorganizmy glebowe, które są niezbędne w procesie obiegu substancji mineralnych. Wszystko to sprawia, że uprawy są zdrowsze i lepiej znoszą sytuacje stresowe.

Odporność roślin na zmiany klimatyczne: kluczowe jest żelazo

Warto jeszcze wspomnieć, że naukowcy dowiedli niedawno, że jeśli chodzi o odporność roślin na zmiany klimatyczne, kluczowe jest żelazo. Składnik ten jest nie tylko niezbędny dla prawidłowego wzrostu, ale także dla regulacji mikrobiomu systemów korzeniowych. Żelazo jest tak ważne, że rośliny opracowały specjalne techniki radzenia sobie z niedoborem. Niestety, jak zaobserwowali naukowcy, techniki te nie są idealne, ponieważ zwiększają dostępność biologiczną żelaza nie tylko dla samych roślin, ale także żyjących w okolicy szkodliwych bakterii. Dlatego zadbanie o dostępność żelaza dla roślin jest szalenie istotne. W ten sposób poprawisz odporność korzeni i ograniczysz poziom kolonizacji szkodliwych bakterii.

Zmiany klimatyczne w przyszłości

Zmiany klimatyczne stawiają przed rolnictwem wiele wyzwań. Poszukiwanie nowych, innowacyjnych rozwiązań jest konieczne, aby odnaleźć się w tej nowej erze agrobiznesu. Prawidłowe zarządzanie glebą jeszcze nigdy nie było tak ważne. Dzięki kwasom humusowym poprawisz strukturę gleby oraz zwiększysz odporność roślin na zmiany klimatyczne. To absolutnie niezbędne działanie w utrzymaniu stabilności i wydajności upraw w trudnych warunkach atmosferycznych.