Jak oczyścić glebę z zanieczyszczeń? Nowe metody dekontaminacji gleby.

W ostatnich latach rośnie liczba problemów dotykających glebę. Postępujące zasolenie, erozja, degradacja, spadek żyzności… a ostatnio również skażenie. Substancje najczęściej zanieczyszczające grunty to m.in. kadm, ołów, arsen oraz materiały ropopochodne. Powody do zaniepokojenia mają głównie mieszkańcy zmian, ponieważ większość zanieczyszczeń jest pochodzenia urbanistycznego: pyły z fabryk, ścieki czy też samochodowe spaliny. Hodowcy z regionów mniej zurbanizowanych nie powinni się nadmiernie cieszyć – źródłem zanieczyszczeń bywają także środki ochrony roślin i nawozy. Dlatego skażenia gleby przytrafiają się coraz częściej, co sprawia, że skuteczna dekontaminacja gruntów ma obecnie kluczowe znaczenie dla rolnictwa. Jak radzić sobie z zanieczyszczeniami w glebie? Oto najlepsze sposoby odkażania gleby.

Bioremediacja: nowoczesnatechnologia usuwania zanieczyszczeń

Skażenie gleb to duży problem, ponieważ skutkuje degradacją, a więc obniżeniem wartości użytkowej danego gruntu. Gorsza struktura fizyczna, zmniejszona ilość próchnicy, wymieranie mikroorganizmów – to wszystko może być wynikiem kontaminacji gleby. Rekultywacja zdegradowanych gruntów to proces żmudny i nieefektywny z ekonomicznego punktu widzenia. Zdecydowanie lepiej sprawdzają się działania zapobiegawcze.

Zmniejszenie intensywności nawożenia spowoduje, że struktura gleby będzie mocniejsza. Dlatego warto stosować naturalne zamienniki sztucznych nawozów oraz wspierać naturalny wigor roślin, tak aby ograniczyć potrzebę stosowania chemicznych środków ochrony. Jednak co zrobić, gdy gleba już znajduje się w opłakanym stanie? Wtedy pozostają tylko zabiegi oczyszczające, wśród których znajduje się zyskująca na popularności metoda bioremediacji.

Bioremediacja to technika, w której skażenia usuwa się, wykorzystując do tego mikroorganizmy – głównie bakterie. To wciąż nowa metoda, która jest dopracowywana i analizowana przez naukowców. Niemniej jednak badacze już teraz wiedzą, że niektóre gatunki bakterii są odporne na arsen i potrafią neutralizować obecność tej substancji w glebie. Bioremediacja jest więc skuteczną metodą usuwania toksyn z gruntów, a dodatkowo jest stosunkowo tania i łatwa w wykonaniu. Nie wymaga bowiem żadnych specjalistycznych urządzeń czy maszyn – wystarczy dodać do gleby odpowiednie gatunki mikroorganizmów i zapewnić im warunki do katalizowania, destrukcji lub transformacji szkodliwych substancji w formy mniej niebezpieczne. Trzeba jednak mieć na uwadze, że zanieczyszczenia zalegają w glebie przez długi czas, a jej oczyszczenie przy pomocy bioremediacji także może być długotrwałe.

Specjalne rośliny oczyszczają glebę

W procesie niwelowania zanieczyszczeń z gleby sprawdzają się niektóre gatunki roślin. To może brzmieć nieco prowokacyjnie, ale rzeczywiście tak jest. Wszak rośliny pobierają z gleby wodę i składniki mineralne – a wraz z nimi także i toksyny. Dlatego umieszczenie na zanieczyszczonych gruntach odpowiedniego gatunku spowoduje, że wchłonie on szkodliwe substancje. Gdy rośliny wykonają swoje zadanie, to mogą zostać spalone i voilà! Gleba jest oczyszczona.

Oczyszczanie gleby przy pomocy roślin to metoda eksperymentalna. Naukowcy wciąż testują jej użyteczność. Niemniej jednak tę technikę już z powodzeniem wykorzystano: po katastrofach w Czarnobylu i Fukusjimie na skażonym terenie posadzono słoneczniki, aby zaabsorbowały trujące promieniowanie.

Czy w walce z zanieczyszczeniami gleby pomogą kwasy humusowe?

Nawet jeśli Ty sam nie używasz pestycydów, to nie znaczy, że Twoja gleba jest bezpieczna. Pestycydy łatwo się przenoszą w powietrzu, a gleba ma duże właściwości sorpcyjne, może je więc wchłonąć. Wystarczy więc, że ktoś w okolicy zastosuje środki ochrony roślin, gdy warunki są niesprzyjające albo nie ma nowoczesnego sprzętu, a toksyny mogą się przedostać na Twoje pole. Jak więc sobie z tym radzić?

W procesie rekultywacji i dekontaminacji gleb można wykorzystać kwasy humusowe. To naturalne substancje, które wpływają na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby. Zazwyczaj są wykorzystywane w celu poprawy potencjału plonotwórczego upraw, ponieważ zwiększają żyzność gruntu oraz efektywność przyswajania składników mineralnych przez rośliny. Okazuje się jednak, że mogą być pomocne w oczyszczaniu gleby. Sprzyjają regulowaniu poziomu zasolenia gleb oraz stabilizują pH, a neutralizacja odczynu gleby zmniejsza skutki zanieczyszczeń.

Substancje humusowe przyczyniają się do zmniejszenia toksyczności gleb również w pośredni sposób. Są przyjazne środowisku, a pozwalają zredukować nawożenie mineralne (ponieważ zwiększają efektywność nawozów) oraz aplikację pestycydów (ponieważ wzmacniają naturalną odporność roślin). Dzięki temu zmniejsza się wpływ tych substancji na środowisko naturalne.