Dzień Buraka 2023. Poznaj właściwości zdrowotne buraków!

24 listopada to święto niepozornego warzywa – buraka. Choć w Polsce popularniejsze są pomidory, ogórki czy marchew, to właśnie buraki mają szereg właściwości zdrowotnych. Warto więc włączyć je do diety, o czym przypominamy w ich święto. Przy okazji prezentujemy garść informacji o tym warzywie, a także krótki poradnik hodowli. Jak w uprawie buraków sprawdzą się kwasy humusowe?

Krótka historia buraka

Burak czerwony wywodzi się od rosnącego na bliskim wschodzie buraka dzikiego. Uznaje się, że zaczęto go uprawiać w krajach u wybrzeży Morza Śródziemnego. Egipcjanie, Grecy i Rzymianie początkowo hodowali buraki dla ich jadalnych liści. Dopiero z czasem warzywa te zaczęto wykorzystywać nie tylko ze względu na liście, ale także korzenie.

W Europie formy uprawne buraków poznano pod koniec XV wieku. Już w średniowieczu znano ich terapeutyczne właściwości: wykorzystywane je głównie w leczeniu schorzeń związanych z trawieniem, ale nie tylko. Bartolomeo Platina – włoski żołnierz i pisarz, autor pierwszej wydrukowanej książki kucharskiej – aby poradzić sobie z tzw. oddechem czosnkowym, zalecał jedzenie właśnie buraków. A w połowie XIX wieku warzywo stało się jeszcze bardziej rozpowszechnione: używano go chociażby do barwienia win.

A co z burakami w Polsce? Tutaj jest ciekawie, ale z innych powodów – etymologicznych. Słowo „burak” w języku polskim odnosiło się bowiem do ogórecznika, czyli popularnej rośliny leczniczej. Łacińska nazwa ogórecznika to borago, a nasi krajanie zwali go borak. Z czasem zamienili „o” na „u”, prawdopodobnie przez skojarzenie ze słowem „bury”.

Zatem kiedy i dlaczego znane nam bulwiaste warzywo stało się burakiem? Wszystko za sprawą kulinarnych nawyków. Formą „buraki” określano potrawę przyrządzaną z młodych liści ogórecznika, które później zaczęto zastępować liśćmi buraczanymi – a nazwa została*.

Zatem na przestrzeni dziejów burak miał różne perypetie. Niemniej jednak już od dawna znane były jego właściwości prozdrowotne, o czym świadczy lecznicze stosowanie warzywa już w średniowieczu. Dziś, dzięki dobrodziejstwom nauki, wiemy o korzystnym wpływie buraków na organizm znacznie więcej.

Ogrom witamin w niskokalorycznym warzywie

Na pierwszy plan właściwości buraków wysuwa się ich niska kaloryczność. Sto gramów tego warzywa to około 43 kalorii! Jednocześnie w tak niewielkiej porcji znajdziesz całe bogactwo witamin i minerałów: błonnik, magnez, witaminy C i z grupy B, mangan oraz oczywiście potas, którego burak zawiera ponadprzeciętne ilości. Warto również wspomnieć o kwasie foliowym (witaminie B9). Burak zawiera go tak dużo, że już 100 gramów zapewnia 20% dziennego zapotrzebowania.

Taki ogrom drogocennych składników musi sprawiać, że burak jest zdrowy dla ludzi. Rzeczywiście tak jest. Wśród właściwości buraków warto wymienić:

• Działanie antyoksydacyjne. Czerwone buraki są znane z zawartości betaniny, silnego antyoksydantu, który wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn. Antyoksydanty pomagają także w zwalczaniu wolnych rodników, przyczyniających się do starzenia się komórek. Dzięki temu spożywanie buraków opóźnia procesy starzenia!
• Pozytywny wpływ na serce. Badania wykazują, że regularne spożywanie buraków może przyczynić się do obniżenia ciśnienia krwi, co jest korzystne dla zdrowia serca. Składniki takie jak potas wspomagają utrzymanie równowagi elektrolitowej. Poza tym kwas foliowy normalizuje poziom cholesterolu.
• Wspomaganie układu trawiennego. Włókna obecne w burakach wspierają zdrowy układ trawienny, poprawiając perystaltykę jelit i zapobiegając zaparciom. Włączenie potraw z buraków do diety to doskonały sposób na utrzymanie zdrowego przewodu pokarmowego.
• Dostarczanie energii w naturalny sposób. Buraki zawierają naturalny cukier, który dostarcza organizmowi energii w postaci glukozy. To doskonała opcja dla tych, którzy szukają zdrowszej alternatywy dla przetworzonego cukru.
• Wzmacnianie naturalnej odporności. Duża zawartość witamin sprawia, że buraki są po prostu zdrowe. Wzmacniają organizm i zapewniają odporność do walki z chorobami wirusowymi.
• Poprawa samopoczucia. Buraki wspomagają kondycję nie tylko fizyczną, ale także i mentalną. Poprawiają pamięć, a nawet zmniejszają ryzyko zachorowania na choroby neurodegeneracyjne!

Jak włączyć buraki do diety?

Tak potężne pozytywne właściwości powodują, że buraki wniosą do Twojej diety nie tylko wspaniały smak, ale też i dużo zdrowia. Tym bardziej że jest to warzywo o wszechstronnych zastosowaniach kulinarnych. Można z nich przyrządzić sporo intrygujących potraw. Oto kilka inspiracji:

• Soki. Sok z buraka jest niezwykle zdrowy. Można do dodać do niego trochę soku z cytryny i imbiru. W sklepach ze zdrową żywnością można też znaleźć sok z kiszonych buraków. To orzeźwiający napój pełen witamin i minerałów.
• Sałatki. Zapewnij swoim sałatkom niepowtarzalny kolor i smak, dodając do nich pokrojone buraki. Połączenie z orzechami, serem feta i szpinakiem stworzy prawdziwą ucztę dla podniebienia.
• Kiszone buraki. To pyszna przekąska, która wspiera zdrową florę bakteryjną jelit.
• Barszcz i chłodnik. Tych zup nie trzeba w Polsce przedstawiać. Klasyczne dania, pyszne i zdrowe.
• Dodatek do hummusu. Hummus to pasta wywodząca się z Lewantu i Egiptu. Tradycyjnie przyrządzana jest z gotowanych nasion ciecierzycy. Buraki mogą być doskonałym dodatkiem do hummusu, wzbogacając go o nowe smaki i dodając wartości odżywczych.
• Owocowo-warzywne koktajle. Popularność zdrowych smoothie warzywnych rośnie. Wiele receptur zawiera także buraki. Można je np. połączyć z jarmużem lub marchwią. Zachęcamy do poszukiwań i eksperymentów – może odkryjecie nowy wspaniały smak?

Nie przesadzaj z burakami

Mocno rozpływamy się tutaj nad korzystnymi właściwościami buraków. Może wyjść na to, że warto pałaszować je w nieograniczonych ilościach. Nie jest to jednak prawdą. Przede wszystkim warto pamiętać, że choć surowe buraki mają niski indeks glikemiczny, to gotowane już nie – te mają IG = 64, czyli średni. Osoby z cukrzycą nie powinny więc spożywać ich w nadmiarze, choć wciąż mogą włączyć je do swojego jadłospisu. Ponadto buraki posiadają w swoim składzie azotany. Związki te mogą odbić się niekorzystnie na parametrach krwi, a nawet doprowadzić do anemii.

Pamiętaj także, że nic nie zastąpi wizyty u dietetyka, który pomoże Ci ustalić zbilansowany plan żywienia. Natomiast my przejdziemy teraz do tego, na czym znamy się lepiej, czyli do uprawy warzyw.

Uprawa buraków w ogrodzie. Pomogą kwasy humusowe!

Buraki sieje się bezpośrednio do gruntu na głębokości 2-3 cm, w rzędach oddalonych od siebie o ok. 40 cm. Stanowisko powinno być słoneczne, a gleba bogata w mikroelementy, o obojętnym odczynie. Ponadto buraki preferują gleby próchnicze i odpowiednio nawodnione. Dobre warunki do uprawy buraków zapewnią kwasy humusowe.

Kwasy humusowe to naturalne substancje, które wpływają na właściwości fizykochemiczne gleby. Poprawiają jej strukturę i pojemność wodną, a także liczebność mikroorganizmów. Badania i testy polowe potwierdziły także, że substancje humusowe mają pozytywny wpływ na systemy korzeniowe roślin. Stymulują ich wzrost oraz wzmacniają ich naturalny wigor, dzięki czemu rośliny są bardziej odporne na czynniki stresowe, takie jak negatywne warunki atmosferyczne czy choroby.

Kwasy humusowe i buraki to doskonałe połączenie, które sprawi, że uprawa będzie prosta niczym późniejsze przyrządzenie smoothie z gigantycznych plonów!

Dzień Buraka 2023

Z okazji Dnia Buraka zachęcamy Was do eksperymentowania z tym wyjątkowym warzywem. Odkryjcie jego magiczny świat i cieszcie się zdrowiem, smakiem i kreatywnością, jaką burak może dodać Waszej codziennej diecie. Wartości odżywcze i pyszny smak sprawiają, że warzywo to zasługuje na szczególne miejsce zarówno na stołach, jak i w ogrodach.

*Źródło: Narodowe Centrum Kultury https://nck.pl/en/projekty-kulturalne/projekty/ojczysty-dodaj-do-ulubionych/ciekawostki-jezykowe/BURAK_____i_tyle_