18 września – Światowy Dzień Monitoringu Wody
Światowy Dzień Monitoringu Wody to bardzo ważne święto ekologiczne. Obchodzone jest 18 września i ma na celu szerzenie świadomości o zagrożeniach płynących z zanieczyszczonej wody, a także przedstawianie innowacyjnych rozwiązań problemu skażonego środowiska wodnego. Groźba braku wody pitnej w przyszłości jest ogromna, zwłaszcza że według prognoz do roku 2050 zapotrzebowanie na nią wzrośnie o ok. 30%.
Dzień monitoringu wody: odrobina historii na początek
Światowy Dzień Monitoringu Wody powstał z inicjatywy Amerykańskiej Fundacji na rzecz Czystej Wody (America’s Clean Water Foundation) w 2003 roku. Pierwotnie obchodzony był 18 października, ponieważ chciano uczcić fakt, że tego dnia weszła w życie amerykańska ustawa o czystej wodzie (US Clean Water Act). Data została przesunięta w 2007 roku, aby umożliwić udział również w tych rejonach świata, gdzie w październiku temperatury są już mroźne. Od ustanowienia Dnia Monitoringu Wody, wykonano dziesiątki tysięcy testów wody w krajach na całym świecie.
Czym są zanieczyszczenia wody?
Kiedy szkodliwe substancje (np. chemikalia takie jak pestycydy) dostają się do zbiornika wody – rzeki, jeziora, oceanu itp. – to taki zbiornik zostaje zanieczyszczony. Skażenia obniżają jakość wody i sprawiają, że staje się toksyczna dla środowiska i ludzi. Woda łatwo ulega zanieczyszczeniu, ponieważ działa jak silny rozpuszczalnik – czasami jest nawet nazywana „uniwersalnym rozpuszczalnikiem”. Przyczyny zanieczyszczeń mogą być różne: począwszy od nawozów i pestycydów, które wypłukiwane są do warstwy wodonośnej, poprzez zrzuty odpadów komunalnych i przemysłowych, na najzwyklejszym śmieceniu skończywszy.
Fakty na temat zanieczyszczenia wody na świecie
Zanieczyszczenie wody jest ogromnym problemem, który stanowi zagrożenie dla środowiska i życia ludzi. Według badań opublikowanych w 2017 roku przez prestiżowe czasopismo naukowe The Lancet aż 9 milionów przedwczesnych zgonów w 2015 roku było spowodowane zanieczyszczeniem środowiska. To ponad 3 razy więcej niż z powodu AIDS, gruźlicy i malarii razem wziętych! Z tych 9 milionów 1,8 było spowodowane chorobami związanymi z zanieczyszczeniami wody.
Skażenie środowiska to również realna groźba, że w przyszłości na świecie może zabraknąć wody pitnej. Chociaż woda pokrywa 71% Ziemi, to aż 97% z niej jest zbyt słona, aby była zdatna do picia. Z pozostałych 3% większość również jest niedostępna do użytku: albo zamknięta w lodowcach, atmosferze lub glebie, albo zanieczyszczona.
W Polsce monitoringiem jakości wód zajmuje się Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Według danych z 2016 roku zły stan wód stwierdzono w 93% rzek oraz 69% jezior. W 2020 roku pracownicy i wolontariusze Wód Polskich zebrali ze zbiorników wodnych ponad 60 ton śmieci.
Sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom wody
Największy wpływ na przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wody jest na szczeblu państwowym. Państwo powinno wspierać rozwiązania takie jak budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków, monitorowanie jakości wód oraz promowanie badań nad nowymi technologiami. Jeżeli jednak zastanawiasz się, co możesz uczynić jako obywatel, oto kilka propozycji:
- Zmniejsz zużycie plastiku: plastik to jedno z największych zagrożeń dla oceanów. Kiedy tylko masz taką możliwość, poddawaj go recyklingowi.
- Racjonalnie korzystaj z wody: zamiast kąpieli w wannie wybierz prysznic. Kiedy nie korzystasz z wody (np. podczas mycia naczyń), pamiętaj o zakręceniu kranu.
- Utylizuj chemiczne środki czyszczące, chemię domową, oleje, farby itp. tak, aby nie trafiły do kanalizacji. Na większości opakowań środków chemicznych powinna znajdować się instrukcja dotycząca ich wyrzucania.
- Przekazuj wiedzę dalej: rozmawiaj z rodziną i znajomymi, aby uświadamiać im skalę zagrożenia płynącą ze skażenia środowiska wodnego.
- Jeżeli uprawiasz rośliny, ogranicz stosowanie nawozów i środków ochrony roślin: nawozy i pestycydy mogą być wypłukiwane do wód gruntowych i w ten sposób je zanieczyszczać. Zamiast nich wybieraj naturalne nawozy organiczne lub stymulatory wzrostu zawierające kwasy humusowe. Efekt często będzie taki sam lub nawet lepszy, ale za to bez szkody dla ekosystemu.
Za co kochamy Światowy Dzień Monitoringu Wody?
Inicjatywa Światowego Dnia Monitoringu Wody podkreśla znaną prawdę, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Proste testy monitorujące jakość wody przeprowadzane przez lokalne społeczności pozwalają szybciej wykryć i zidentyfikować potencjalne zanieczyszczenia oraz wynaleźć rozwiązania, zanim będzie za późno. Woda jest niezbędna dla naszego przetrwania, dlatego istotne jest, abyśmy o nią dbali nie tylko wtedy, kiedy przypomina nam o tym kalendarzowa data.